Erkek kısırlığının önemli nedenleri arasında yer alan azospermi, menide (semen) ölçülebilir sperm olmaması durumudur. Erkeklerin yaklaşık olarak %1'inde; infertil erkeklerin ise yaklaşık %10-15'inde azospermi görülmektedir.

Azospermi tedavisi, hastalığın nedenine göre kişiye özel planlanmaktadır. Günümüzde MikroTESE operasyonu azospermi tedavisinde uygulanan en yaygın yöntemlerin başında gelmektedir.

Azospermi nedir?

Meninin hiç sperm içermemesi durumu tıpta azospermi olarak tanımlanır. Erkek infertilitesinin önemli nedenlerinden biri olan azospermi, doğuştan olabilir veya sonradan gelişebilir.

İki azospermi türü vardır:

• Obstrüktif azospermi: Tıkanıklığa bağlı azospermide testislerden sperm üretimi vardır, ancak sperm hücreleri üreme yollarındaki tıkanıklık nedeniyle meniye karışamazlar. Bu nedenle meni sıvısında sperm hücreleri saptanamaz.
• Nonobstrüktif azospermi: Tıkanıklığa bağlı olmayan azospermide, testislerde yapısal veya işlevsel kusurlar veya başka problemler nedeniyle sperm üretimi ya çok zayıftır veya hiç yoktur.

Azospermi nedenleri nelerdir?

Obstrüktif azospermi; üreme yolundaki kanallarda tıkanıklık veya kanalların hiç gelişmemesine bağlı olarak görülebilir. Çeşitli nedenler tıkanıklığa yol açabilir. Bunlar arasında; geçirilmiş testis doku travmaları, enfeksiyonlar, cerrahi operasyonlar, geçirilmiş vazektomi operasyonu (doğum kontrol yöntemi olarak sperm akışının önlenmesi için yapılan operasyon), Vas deferens'in oluşmamasına veya anormal gelişimine neden olan Kistik Fibrozis gen mutasyonu varlığı olası nedenler olarak sıralanabilir.

Nonobstrüktif azosperminin nedenleri ile ilgili; endokrin bozukluklara bağlı olarak testislerden sperm üretiminin yapılamaması (örn; Kallman sendromu), doğuştan genetik sorunlar nedeniyle sperm üretiminin yapılamaması (Klienfelter Sendromu, Y kromozomu mikrodelesyonu varlığı gibi), testislerin tümör veya torsiyon gibi nedenlerle hasarlanması, geçirilmiş kemoterapi ve/veya testis bölgesine radyoterapi gibi tedaviler sonrası, testis iltihabına neden olabilen çeşitli enfeksiyonlar sıralanabilir.

Azospermi tedavisi

Azospermi tedavisi hastalığın nedenine göre planlanır. Hasta öyküsünün alınması, çeşitli tanısal testler, hormonal testler ve ilgili genetik testlerin ardından azospermi tedavisine başlanır.

Azosperminin nedeni tıkanıklıksa, ameliyatla tüplerdeki blokaj kaldırılmaya çalışılabilir.

Ana neden düşük hormon üretimi ise, hormon tedavisi uygulanabilir. Sperm kanallarının gelişmediği Kistik Fibrozis genetik bozukluğu taşıyan erkeklerin eşlerinde bu hastalık için genetik bir taşıyıcılığın olup olmadığının önceden tespiti çok önemlidir. Çiftlerden her ikisinin  bu hastalık için taşıyıcı olduğu durumlarda tüp bebek yöntemi öncesinde genetik danışmanlık alınması ve tüp bebek yöntemiyle elde olan embriyolarda transfer öncesi genetik araştırma yapılması çok önemlidir.  

Bazı erkeklerde sperm hücreleri doğrudan testisten veya üreme kanallarından operasyonla alınabilir. Tüp bebek yöntemi (intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu-spermin yumurtaya enjeksiyonu) yöntemi kapsamında bu yolla elde edilen canlı sperm hücreleri kullanılmaktadır.

MikroTESE yöntemi ile sperm eldesi

Azospermi tedavisinde günümüzde en etkili yöntemlerden biri TESE veya MikroTESE operasyonudur. Mikrodiseksiyon testiküler sperm ekstraksiyonu (mikroTESE) çocuk sahibi olmak isteyen azospermik erkeklerde üremeye yardımcı tedaviler kapsamında sperm bulma şansını en iyi şekilde sunan yöntemdir.

MikroTESE ameliyatında mikroskop yardımıyla testis dokusu büyütülerek gözlenir ve bu sırada testis kanallarından sperm eldesine çalışılır. Bu operasyonla elde olan canlı sperm hücreleri mikroenjeksiyon (ICSI) yöntemiyle laboratuvar ortamında kadının yumurta hücreleriyle döllendirilir. MikroTESE, üreme organlarına verilen hasarı en aza indirmesi bakımından da tercih edilen bir ameliyat yöntemidir.