Bir yıl veya daha uzun süre korunmasız cinsel ilişkiye girmesine rağmen çocuk sahibi olamayan çiftlerde infertilite (kısırlık) tedavisi planlanmadan önce kısırlığın nedenlerinin anlaşılması gerekmektedir. İnfertilite değerlendirmesi, çiftin neden hamile kalamadığını bulmaya yönelik muayeneleri ve çeşitli tanısal testleri içerir.
İnfertiliteye neden olan problemlerin tespit edilmesi, doğru tedavi için yol haritasının belirlenmesine yardımcı olur. Ancak hiçbir neden bulunamadığı ‘açıklanamayan infertilite’ vakaları da günümüzde başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir.
İnfertil Çiftlerde Temel Tanısal Testler;
- AMH (Anti Müllerian Hormon) testi
- Antral folikül sayısı
- Sperm Analizi (Spermiogram)
- HSG (Histerosalpingografi) olarak sıralanmaktadır.
AMH (Anti müllerian Hormon) testi
Kadınlarda, yumurtalık foliküllerinin içindeki granüloza hücreleri AMH (Anti Müllerian Hormon) üretir. AMH seviyeleri, gelişme potansiyeli olan folikül sayısı ve yumurtalık rezervini göstermektedir.
Kandan bakılan AMH (Anti Müllerian Hormon) testi, kadınlarda yumurta rezervini gösteren en kolay ve etkin testlerden biridir.
Menstrüel siklusun herhangi bir gününde, adet olmayı beklemeden, aç veya tok fark etmeksizin hastadan alınan kandan AMH seviyelerine bakılır. Yüksek AMH seviyeleri, daha fazla yumurta ve daha yüksek bir yumurtalık rezervi anlamına gelirken, düşük AMH seviyeleri ise daha az yumurta ve daha düşük bir yumurtalık rezervine işaret eder.
Özellikle tüp bebek tedavisi öncesi AMH testi sonuçları kadınlarda yumurta kalitesinin ve rezervinin değerlendirilmesi açısından yol gösterici niteliktedir.
Antral folikül sayımı
Antral foliküllerin sayımı, yumurtalık rezervini değerlendirmede kullanılan bir başka yöntemdir. Bir kadının yumurtalıklarında ultrasonografi ile izlenebilen taslak foliküllerin sayısı anlamına gelen antral folikül sayımı, mevcut tanısal yöntemler arasında en iyi yumurtalık rezervi testlerinden biridir.
Antral folikül sayısı testi, transvajinal ultrason ile gerçekleştirilmektedir. Transvajinal ultrasonografi yöntemi, hızlı ve konforlu bir şekilde pelvik organların ayrıntılı olarak görüntülenmesini sağlar.
Vajinaya yerleştirilen ultrason probu ile yumurtalıkların içindeki antral foliküllerin sayısı belirlenir. Bu sayı kadının yumurtalık rezervi hakkında bilgi verirken, yumurtalık uyarıcı ilaçlara beklenen yanıtın da değerlendirilmesini sağlar. Böylece tüp bebek (IVF) tedavisinde başarı şansının ne kadar olacağı da tahmin edilebilir.
Sperm Analizi (Spermiogram)
Sperm Analizi diğer adıyla Spermiogram, spermin kalitesini, sayısını, şeklini ve hareketliliğini değerlendirmek için seminal sıvının analiz edildiği tanısal bir testtir. Erkeklerde üreme sağlığının kontrol edilmesi için ilk uygulanan, en önemli testlerin başında gelmektedir.
Sperm analizi ağrısız ve herhangi bir yan etkisi olmayan bir işlemdir. Erkek spermini 3-5 günlük cinsel perhiz sonrası mastürbasyon yolu ile laboratuvarda verir; sperm örneği incelenerek çocuk yapmaya engel bir durum olup olmadığı belirlenir.
Spermiogram testi kapsamında sperm sayısı, hareketi ve kalitesinin yanı sıra; PH değeri, koku ve renk gibi özellikler, bakteri kolonizasyonu, şeker içeriği ve viskoziteye de bakılmaktadır.
Meni içinde çok az sperm olması oligospermi,
Hiç sperm olmaması azospermi,
Sperm hücrelerinde hareket azlığı astenozoospermi,
Sperm hücrelerinde yaygın malformasyon (şekil bozukluğu) olması teratozoospermi şeklinde değerlendirilir.
HSG (Histerosalpingografi)
Fallop tüplerinin tıkanıklığı, darlığı, genişlemesi veya anormal rahim boşluğu (uterin kavite), kadınlarda kısırlığa neden olabilmektedir.
Histerosalpingografi veya HSG testi, rahmin iç şeklini belirlemek ve fallop tüplerinin tıkalı olup olmadığını görmek için yapılan bir X-ray (röntgen) tetkikidir.
Rahim filmi olarak da adlandırılan HSG genellikle olası bir hamilelik ihtimaline karşı adet bitiminden sonraki ilk günlerde yapılır.
HSG işleminde rahim içine kontrast madde verilerek rahim boşluğu ve fallop tüpleri görüntülenir. Röntgende beyaz olarak görünen kontrast maddenin rahme ve ardından tüplere doğru hareketi takip edilir. Bu sayede rahmin şeklindeki olası anormallikler ve tüplerin durumu ana hatlarıyla belirlenebilir. Ayrıca HSG testi uterin kavite içinde olası polip, myom gibi problemlerin de tespit edilmesini sağlar.
