Tüm dünyada ve ülkemizde üremeye yardımcı tedaviler arasında en başarılı yöntem Tüp Bebek tedavisidir. Ancak bazen, birden fazla denemeye rağmen tüp bebek tedavisiyle gebelik gerçekleşmeyebilir. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olarak adlandırılan bu durum, birçok farklı nedene bağlı olarak gelişebilmektedir.

Çiftler için son derece üzücü olabilen başarısız tüp bebek denemeleri ebeveyn olma hayalinde yolun sonuna gelindiği anlamına gelmez. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığının nedenleri detaylı olarak araştırıldıktan sonra ele alınacak doğru ve etkin tedavilerle çiftlerin çocuk sahibi olmalarına yardımcı olunabilmektedir.

Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı nedir?

Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı, birden fazla tüp bebek döngüsünde gerçekleştirilen embriyo transferleri sonrası gebeliğin elde edilememesi veya düşükle sonuçlanması durumudur.

Tüp bebek girişimlerinin tekrarlayan başarısızlık olarak değerlendirilmesinde, döngü sayısı veya transfer edilen toplam embriyo sayısına ilişkin kesin kriterler bulunmamaktadır. Bununla birlikte, her defada 1-2 kaliteli embriyonun transfer edildiği en az üç peş peşe tüp bebek (IVF) denemesinden sonuç alınamadığında, tekrarlayan tüp bebek başarısızlığından söz edilebilir.

Tüp bebek tedavisinin başarısız olma nedenleri nedir?

Tüp bebek başarısızlığının pek çok nedeni vardır.  Bu nedenler şu şekilde sıralanabilir:

• Embriyo Kalitesi: Başarılı bir tüp bebek döngüsünde embriyo transferinden birkaç gün sonra implantasyon (embriyonun rahim duvarına tutunması) gerçekleşir. Embriyo yeterince sağlıklı/kaliteli olmadığında ise rahim duvarına tutunamaz ve gebelik gerçekleşemez.
• Yaş: Kadınlar, yaşlandıkça yumurtaların kalitesi de düşüşe geçer. Bu durum embriyo kalitesini de olumsuz etkilemektedir. 35 yaşın altındaki kadınlarda implantasyon oranı yaklaşık %45 iken, 40 yaş ve üzerindeki kadınlarda bu oran %15 civarındadır.
• Sperm kaynaklı sorunlar: Tüp bebek tedavisinde embriyo kalitesi kadar sperm kalitesi de önemlidir. Düşük kaliteli, morfolojik olarak anormal ve daha az hareketli sperm tüp bebek başarısızlığına yol açabilir.
• Otoimmün Bozukluklar: Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin sağlıklı dokuya saldırması ile ortaya çıkar. Otoimmun hastalığı olan kadınlarda tekrarlayan IVF başarısızlığı daha sık görülebilmektedir.
• Trombofili (pıhtılaşma sorunu): Pıhtılaşma bozuklukları, embriyonun rahim içinde tutunmasını olumsuz etkileyen faktörlerden biridir.
• Rahim sorunları: Endometriyal ortam tüp bebek başarısında önemli bir faktördür. İdeal rahim ortamını etkileyen çeşitli yapısal, hormonal ve immünolojik faktörler bulunmaktadır. Uterusun yani rahmin anormal şekli, myomlar, polipler, intrauterin yapışıklıklar ve benzeri anormallikler tüp bebek döngüsünde implantasyon başarısızlığına yol açabilir.
• Kromozomal Sorunlar: Embriyolardaki kromozomal anormallikler, tüp bebek başarısızlığının önemli faktörlerindendir. Kadınların yaş almasıyla birlikte yumurtalarında kromozom anormalliklerinde artış görülmeye başlar. 40'lı yaşlarda bu anormalliklerin görülme oranı %75'lere çıkar. Erkek sperminde de benzer şekilde, yaşlanma ile birlikte kromozomal anormallikler artabilmektedir.
• Yaşam Tarzı: Başta sigara tüketimi olmak üzere, alkol kullanımı, yetersiz/sağlıksız beslenme, hareketsizlik, çok düşük veya aşırı kilo gibi yaşam tarzına bağlı faktörler doğal gebelikte düşüğe neden olduğu gibi tüp bebek tedavisi uygulanan hastalarda da başarısızlığa yol açabilir.

Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığından sonra neler yapılabilir?

Tüp bebek tedavisi uzun zaman alabilen ve sabır isteyen bir süreçtir. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığında öncelikle bu duruma neyin yol açmış olabileceği değerlendirilmeli, anne ve baba adayında tüp bebek tedavisinin sonuç vermemesinin nedenleri derinlemesine araştırılmalıdır.

Kromozomal analizler, immünolojik araştırmalar, trombofili sorunlarına bakılması, uterus sorunlarının araştırılması, anne adayında aşırı duyarlılık olup olmadığının değerlendirilmesi ve daha birçok detaylı incelemeyle tüp bebek tedavisinin başarısız olma nedenleri araştırılır ve sonrasında varsa nedene yönelik uygulamalar ele alınabilir.

Ayrıca çiftin yaşam tarzı değişiklikleri yapmasının da tüp bebek başarısında önemli bir faktör olduğu unutulmamalıdır. Çiftlerin yumurta ve sperm bulundukça şanslarının devam etmesi nedeniyle ümitsizliğe kapılmamaları önemlidir ve tedavi uyumunu artıran bir faktördür.